کد مطلب:1596 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:282
احکام ودیعه ( امانت )
2336- اگـر انـسـان مـالـی را به كسی بدهد و بگوید نزد تو امانت باشد و او هم قبول كند یا بدون این كه حـرفـی بزنند صاحب مال بفهماند كه مال را برای نگهداری به او می دهد و او هم به قصد نگهداری كردن بگیرد , باید به احكام ودیعه و امانت داری كه بعدا گفته می شود عمل نماید.
2337- امـانـت دار و كسی كه مال را امانت می گذارد باید هر دو بالغ و عاقل باشند و كسی آنها را مجبور نـكـرده بـاشـد پس اگر انسان مالی را پیش دیوانه یا بچه امانت بگذارد یا دیوانه یا بچه مالی را پیش كسی امـانت بگذارد , صحیح نیست بله جایز است بچه ممیز مال دیگری را با اذنش نزد كسی امانت بگذارد و هم چنین باید كسی كه امانت می گذارد سفیه یا مفلس نباشد , ولی اگر مفلس باشد , لیكن مالی را كه امانت گـذاشـتـه از جـمله اموالی نباشد كه از تصرف در آنها منع شده اشكال ندارد , و نیز باید امانت دار سفیه یا مفلس نباشد , در صورتی كه حفظ و نگهداری امانت مستلزم تصرف در مال خودش باشد.
2338- اگـر از بچه ای چیزی را بدون اذن صاحبش بطور امانت قبول كند , باید آن را به صاحبش بدهد و اگـر آن چـیز مال خود بچه است , لازم است آن مال را به ولی او برساند و چنانچه پیش از رساندن مال به آنـان تـلـف شـود , بـاید عوض آن را بدهد , مگر از ترس آن كه مبادا تلف شود به قصد رساندن به صاحبش گرفته باشد كه در این صورت اگر در نگهداری و رساندن آن كوتاهی نكند ضامن نیست .
و هم چنین است حال اگر امانت گذار دیوانه باشد.
2339- كـسی كه نمی تواند امانت را نگهداری نماید , در صورتی كه امانت گذار ملتفت حال او نباشد باید قبول نكند.
2340- اگـر انـسـان بـه صاحب مال بفهماند كه برای نگهداری مال او حاضر نیست و مال را از او نگیرد , چـنـانـچـه او مـال را بگذارد و برود و آن مال تلف شود , كسی كه امانت را قبول نكرده ضامن نیست , ولی احتیاط مستحب آن است كه اگر ممكن باشد آن را نگهداری نماید.
2341- كـسـی كـه چـیزی را ودیعه می گذارد , هر وقت بخواهد می تواند ودیعه را بهم بزند , و هم چنین كسی هم كه امانت را قبول می كند , هر وقت بخواهد می تواند ودیعه را بهم بزند.
2342- اگر انسان از نگهداری امانت منصرف شود و ودیعه را بهم بزند , باید هر چه زودتر مال را به صاحب آن یا وكیل یا ولی صاحبش برساند یا به آنان خبر دهد كه به نگهداری حاضر نیست , و اگر بدون عذر , مال را با آنان نرساند و خبر هم ندهد , چنانچه مال تلف شود , باید عوض آن را بدهد.
2343- كسی كه امانت را قبول می كند , اگر برای آن , جای مناسبی ندارد , باید جای مناسب تهیه نماید و طـوری آن را نگهداری كند كه مردم نگویند در نگهداری آن كوتاهی نموده است و اگر در این امر كوتاهی كند و تلف شود , باید عوض آن را بدهد.
2344- كـسـی كه امانت را قبول می كند , اگر در نگهداری آن كوتاهی نكند و تعدی - یعنی زیاده روی - هم ننماید و اتفاقا آن مال تلف شود ضامن نیست ولی اگر در نگهداری آن كوتاهی كند مثلا آن را در جایی بگذارد كه مامون از آن نباشد كه ظالمی بفهمد و آن را ببرد , یا تعدی كند یعنی در مال به طوری كه مالك اذن نـداده تـصـرف نماید مثلا لباس را بپوشد یا حیوان را سوار شود چنانچه تلف شود , باید عوض آن را به صاحبش بدهد.
2345- اگـر صـاحـب مال برای نگهداری مال خود جایی را معین كند و به كسی كه امانت را قبول كرده بگوید كه باید مال را در اینجا حفظ كنی و اگر احتمال هم بدهی كه از بین برود , نباید آن را به جای دیگر ببری , نمی تواند آن را به جای دیگر ببرد و اگر به جای دیگر ببرد و تلف شود ضامن است .
2346- اگـر صـاحب مال برای نگهداری مال خود جایی را معین كند , ولی ظاهر كلامش آن باشد كه آن مـحـل در نـظـر او خـصوصیتی نداشته , بلكه یكی از موارد حفظ آن بوده , كسی كه امانت را قبول كرده , مـی تـوانـد آن را به جای دیگری كه مال در آن جا محفوظ تر یا مثل محل اولی است ببرد و چنانچه مال در آنجا تلف شود ضامن نیست .
2347- اگـر صـاحـب مـال برای همیشه دیوانه یا بیهوش شود , ودیعه باطل می شود و كسی كه امانت را قـبول كرده باید فورا امانت را بولی او برساند و یا به ولی او خبر دهد و اگر بدون عذر شرعی مال را به ولی او ندهد و از خبر دادن هم كوتاهی كند و مال تلف شود , باید عوض آن را بدهد ولی اگر دیوانگی یا بیهوشی صاحب مال گاه گاهی است باطل شدن ودیعه در این صورت محل اشكال است .
2348- اگـر صـاحـب مال بمیرد , ودیعه باطل می شود پس چنانچه مال بدون آن كه متعلق حق دیگری بـاشـد بـه وارث او منتقل شود باید امانت دار مال را به وارث او برساند یا به وارث خبر دهد و چنانچه مال را بدون عذر شرعی به وارث ندهد و از خبر دادن هم كوتاهی كند و مال تلف شود ضامن است , ولی اگر برای آن كه می خواهد بفهمد كسی كه می گوید من وارث میتم راست می گوید یا نه , یا میت وارث دیگری دارد یا نه , مال را ندهد و از خبر دادن هم كوتاهی كند و مال تلف شود ضامن نیست .
2349- اگـر صاحب مال بمیرد و مال به ورثه او منتقل شود , كسی كه امانت را قبول كرده باید مال را به هـمه ورثه بدهد , یا به كسی بدهد كه همه آنان گرفتن مال را به او واگذار كرده اند پس اگر بدون اجازه دیگران تمام مال را به یكی از ورثه بدهد ضامن سهم دیگران است .
2350- اگـر كـسـی كـه امـانـت را قبول كرده بمیرد , یا برای همیشه دیوانه یا بیهوش شود ودیعه باطل مـی شـود و وارث یـا ولـی او باید هر چه زودتر به صاحب مال اطلاع دهد یا امانت را به او برساند , ولی اگر دیوانگی یا بیهوشی او گاه گاهی است باطل شدن ودیعه در این صورت محل اشكال است .
2351- اگر امانت دار نشانه های مرگ را در خود ببیند , چنانچه ممكن است , باید بنابر احتیاط امانت را به صـاحـب آن یـا ولی یا وكیل او برساند , و یا به او خبر دهد و اگر ممكن نیست باید به طوری عمل كند كه اطـمـیـنان پیدا كند كه مال پس از وفات او به صاحبش خواهد رسید , مثلا وصیت كند و شاهد بگیرد و به وصی و شاهد اسم صاحب مال و جنس و خصوصیات مال و محل آن را بگوید.
2352- اگـر امانت دار نشانه های مرگ را در خود ببیند و به وظیفه ای كه در مساله پیش گفته شد عمل نـكـنـد , ضامن آن امانت خواهد بود پس چنانچه آن از بین برود , باید عوضش را بدهد , ولی اگر مرض او خوب شود یا بعد از مدتی پشیمان شود و به آنچه گفته شد عمل كند بنابر اظهر دیگر ضامن نیست .